با توسعه و گسترش صنعت در کشور و کاربرد ماشین‌آلات پیچیده و ناآشنا، آمار حوادث ناشی از کار در کارگاه‌ها و مؤسسات صنعتی و کارخانجات، فزونی یافته است. همچنین استفاده روزافزون از وسایل نقلیه باعث افزایش حوادث ناشی از سوانح رانندگی شده است.در سال‌های اخیر نیز به دلیل کاهش درآمد نسبی خانوارهای ایرانی به علت تورم به خصوص در بخش هزینه‌های درمان، داشتن پوشش بیمه‌ای ارزان و مناسب، ضروری به نظر می‌رسد. کلیه این عوامل همراه با حق بیمه مناسب و نازل بیمه‌های حوادث باعث گسترش این رشته بیمه‌ای در بین شرکت‌ها، گروه‌های کارگری، اصناف و طبقات کم درآمد جامعه شده است. در واقع به منظور ارائه تأمین مورد نیاز بیمه‌گزار در زمان فوت ناشی از حادثه، نقص عضو (کلی و جزئی)، از کار افتادگی دائم، کامل یا جزئی و هزینه‌های پزشکی؛ بیمه‌های حوادث، به صورت انفرادی، خانوادگی و گروهی ارائه می‌شود.
تعریف‌ها، اصطلاحات استثنائات و مهمترین خطرات مشمول بیمه
حادثه: عبارت است از هر واقعه ناگهانی ناشی از یک عامل خارجی که بدون قصد و اراده بیمه‌شده در مدت بیمه رخ دهد و منجر به جرح، نقص عضو، از کارافتادگی شده یا فوت بیمه‌شده را به دنبال داشته باشد.
نقص عضو و از کارافتادگی دائم: منظور از نقص عضو یا از کارافتادگی دائم (کلی یا جزئی) قطع، تغییر شکل و یا از دست دادن توانایی انجام کار عضوی از اعضای بدن است که ناشی از حادثه بوده و حداکثر تا دو سال بعد از وقوع حادثه بروز کند و وضعیت دائم و قطعی داشته باشد.
برخی از مهمترین حوادث تحت پوشش: غرق شدن، مسمومیت، تأثیر گاز، بخار و یا موارد خورنده مانند اسید، ابتلا به هاری، کزاز و سیاه زخم، گزیدگی، دفاع مشروع بیمه‌شده، اقدام به نجات اشخاص و اموال از خطر و حادثه، سوانح رانندگی، برق گرفتگی، سوختگی، سقوط از ارتفاع و حمله حیوانات.
برخی دیگر از خطرات به طور عادی تحت پوشش بیمه‌نامه حوادث نیستند مگر با موافقت کتبی بیمه‌گر و پرداخت حق‌بیمه اضافی. این خطرات عبارت‌اند از:
- جنگ (به جز انفجار و یا عملکرد ادوات نظامی که بعد از جنگ به جا مانده است)، شورش، انقلاب، بلوا، اعتصاب، قیام، آشوب، کودتا و اقدامات احتیاطی مقامات نظامی و انتظامی.
- زمین لرزه، آتشفشان و فعل و انفعالات هسته‌ای.
- ورزش‌های رزمی و حرفه‌ای، شکار، سوارکاری، قایق‌رانی، شنا، هدایت موتورسیکلت دنده‌ای، هدایت یا سرنشینی هواپیمای آموزشی اکتشافی و غیرتجاری، هدایت یا سرنشینی اتومبیل کورسی (مسابقه‌ای)، هدایت یا سرنشینی هلی‌کوپتر، غواصی، پرش با چتر نجات (به جز سقوط آزاد) و هدایت کایت یا سایر وسایط پرواز بدون موتور.
جبران برخی از خسارت‌ها به هیچ وجه در تعهد بیمه‌گر نیست. این خطرات عبارت‌اند از:
- خودکشی و یا اقدام به آن.
- صدمات بدنی که بیمه شده عمداً موجب آن می‌شود.
- مستی و یا استعمال هر گونه مواد مخدر و روان‌گردان.
- استفاده از داروهای کاهنده هوشیاری و خواب‌آور بدون تجویز پزشک.
- ارتکاب بیمه‌شده به اعمال مجرمانه اعم از مباشرت، مشارکت و یا معاونت در آن.
- هر نوع دیسک و یا فتق بیمه‌شده.
- بیماری و ابتلا به جنون بیمه‌شده مگر آن که ابتلا به جنون ناشی از تحقق خطر موضوع این بیمه باشد.
- فوت بیمه‌شده به علت حادثه عمدی از طرف ذی‌نفع (اعم از مباشرت، مشارکت و یا معاونت) در این صورت بیمه‌گر منحصراً متعهد به پرداخت سهم سایر افراد ذی‌نفع در سرمایه بیمه خواهد بود.
در بیمه حوادث، خسارت ناشی از برخی حوادث به دلیل عمل غیرقانونی بیمه‌شده قابل پرداخت نیست. نمونه این عمل غیرقانونی این است که شخص بیمه‌شده با وجود نداشتن گواهینامه رانندگی متناسب و معتبر، رانندگی کرده و دچار حادثه شده باشد.
مهمترین انواع بیمه‌های حوادث
بیمه حوادث انفرادی
این بیمه رایج‌ترین نوع بیمه حادثه است که با توجه به نرخ مناسبی که دارد می‌تواند مورد استفاده تمامی افراد، با هر سطح درآمدی قرار گیرد. بیمه‌شده در این نوع بیمه حادثه، در تمامی ساعات شبانه‌روز و بدون محدودیت مکانی تحت پوشش بیمه‌گر است. در بیمه‌نامه حوادث انفرادی افراد از بدو تولد تا حداکثر 80 سالگی تحت پوشش هستند. در این نوع بیمه‌نامه، عامل تعیین حق بیمه، شغل بیمه‌شده است؛ چرا که هر چه شغل بیمه‌شده خطر بیشتری داشته باشد، ریسک به وجود آمدن حادثه نیز برای او بیشتر است.
به همین منظور مشاغل به 5 دسته تقسیم شده که عبارت‌اند از:
طبقه 1) این طبقه شامل اشخاصی می‌شود که در فعالیت‌های روزمره خود با حداقل خطر متصوره روبه‌رو هستند. از قبیل کارکنان اداری و دفتری و افرادی که صرفا در دفتر کار خود به عرضه خدمات می‌پردازند.
طبقه 2) این طبقه شامل اشخاصی است که در فعالیت‌های روزمره خود در مقایسه با اشخاص طبقه 1 با خطرات نسبی بیشتری مواجه هستند و معمولا علاوه بر استفاده از نیروی فکری، با دستشان کار می‌کنند اما کار آنها با ماشین‌آلات صنعتی نخواهد بود. از قبیل دندان‌پزشکان٬ مهندسان ناظر، دوزندگان و انبارداران.
طبقه 3) این طبقه شامل اشخاصی می‌شود که متخصص یا نیمه‌متخصص هستند و معمولا با ماشین و ادوات صنعتی کار می‌کنند از قبیل فیلم‌برداران و رانندگان آژانس.
طبقه 4) این طبقه شامل اشخاصی است که با ماشین‌آلات و ادوات صنعتی پر خطر کار می‌کنند و یا نوع کار آنها پر خطر است. کارگران غیرماهر صنعتی که به کارهای مختلف گمارده شده و با خطرات متعدد روبه‌رو هستند نیز در این طبقه قرار دارند؛ از قبیل پرس‌کار فلز و بارانداز و کارگران ساختمانی.
طبقه 5) این طبقه شامل اشخاصی می‌شود که در فعالیت روزمره خود با بیشترین خطر مواجه هستند از قبیل خلبانان آزمایشی، کارگران معادن زیرزمینی، هنرپیشه‌ها و آتش‌نشان‌ها.
بیمه حوادث خانواده
بیمه‌گران علاوه بر این‌که باید سود قابل توجهی را نصیب بنگاه اقتصادی و سهام‌داران خود کنند، یک مسئولیت اجتماعی نیز دارند که در برخی از موارد لازم است به آن عمل کنند. در همین راستا با توجه به لزوم وجود تأمین بیمه‌گر در صورت بروز حوادث برای خانواده‌ها، بیمه‌گران در این نوع بیمه‌نامه شغل بیمه‌شدگان را ملاک قرار نمی‌دهند. این یعنی افراد یک خانواده اگر به صورت کلی تحت پوشش قرار گیرند، بیمه‌گر با اعلام یک نرخ کلی، پوشش‌های بیمه حادثه را به تمام اعضای خانواده ارائه می‌دهد. در این نوع بیمه، افراد خانواده از بدو تولد تا حداکثر 80 سالگی تحت پوشش خواهند بود.
نکته مهم در این نوع بیمه‌نامه این است که سرمایه فوت، نقص عضو و از کارافتادگی دائمی ناشی از حوادث برای تک‌تک افراد خانواده بوده اما سرمایه هزینه‌های پزشکی ناشی از حادثه برای مجموع افراد خانواده است.
بیمه حوادث گروهی (شرکتی)
در این بیمه‌نامه بیمه‌شدگان عبارت‌اند از كليه كاركنان شاغل بيمه‌گزار مشروط بر اين‌كه مشخصات آنان در شروع قرارداد و يا در طول مدت اعتبار آن (برای مستخدمان جديد) توسط بيمه‌گزار معرفي و به تأييد بيمه‌گر رسيده باشد. حداكثر سن بيمه‌شده برای پوشش بيمه‌هاي حوادث گروهی 75 سال تمام است مگر آنکه در شرایط خصوصی توافق دیگری صورت گرفته باشد.
- در صورت صدور بیمه حوادث گروهی برای یک مجموعه، صدور بیمه‌نامه برای همسران و فرزندان اعضای گروه نیز امکان‌پذیر است.
بیمه حوادث تحصیلی :
این بیمه مخصوص کسانی است که به نوعی اشتغال به تحصیل دارند. بیمه‌گر در این بیمه‌نامه با عقد قرارداد گروهی با مؤسسات آموزشی مانند مدارس، دانشگاه‌ها، هنرستان‌ها، مهدکودک‌ها و سایر مراکز آموزشی؛ دانش‌آموزان، دانشجویان، هنرجویان یا کودکان این مراکز را تحت پوشش بیمه حوادث قرار می‌دهد. در این نوع بیمه‌نامه افراد از بدو تولد تا حداکثر 75 سالگی تحت پوشش خواهند بود مگر این‌که در شرایط خصوصی قرارداد توافق دیگری صورت گرفته باشد.
شرایط عمومی بیمه نامه حوادث اشخاص
